Menu

 
 
 

Normaalwaarden – Ziektespecifiek

Naast normaalwaarden (gebaseerd op verdeling (+2SD) binnen gezonde controles uit een referentie populatie) voor zenuwdikte, zijn er inmiddels voor verscheidene neuropathieën ook ziekte-specifieke afkapwaarden (zenuwdikte gemeten in transversale richting (cross-sectional area (CSA) binnen de hyperechogene rand van de zenuw in mm2). Het best onderzocht zijn CTS en ulnaropathie, gevolgd door peroneus neuropathie [1-19]. Daarbij moet als kanttekening geplaatst worden, dat een goede gouden standaard vaak ontbreekt (zeker als erg geen alternatief is voor EMG, die ook beperkingen in sensitiviteit kent) waardoor de het bepalen van exacte diagnostische waarde vaak lastig blijft. Voor minder prevalente neuropathieën (bijv. n. radialis, sensibele zenuwen en cutane huidtakken) valt men veelal terug op de normaalwaarden van gezonden of vergelijking binnen de patiënt met niet aangedane zijde. Het extracraniële deel van een aantal hersenzenuwen en kleinere perifere zenuwen proximaal in de bovenste extremiteiten is ook met echo te beoordelen [20-25]. Normaalwaarden hiervan ontbreken feitelijk, en de beoordeling is dan ook vooral beperkt tot beoordeling op integriteit (onderbreking of focale kalibersprong) en relatie met omliggende structuren.

Er zijn morfologische bevindingen, die buiten de dichotome categorie van verdikt boven specifieke afkapwaarde vallen (AVM, compressie door shunt, neuroom, neurinoom, cyste en ganglion, schwannoom, neurofibroom en andere zeldzame perifere zenuwtumoren), maar wel de neuropathie verklaren. Het verdient aanbeveling om deze afwijkingen in meerdere richtingen te documenteren met heldere annotaties en systematisch te beschrijven.

Bij traumatisch zenuwletsel valt de beoordeling uiteen in een aantal elementen: integriteit van zenuw (intact of (partiële) neurotmesis/axonotmesis) toename zenuwdikte tov referentiepopulatie (verdikking(en)) en aanwezigheid van traumatisch neuroom (zowel ter plaatse van het inwerkend letsel als ter hoogte van distale/proximale ophangpunten (double trouble)), relatie met omliggende structuren (hematoom, callus vorming, plaatwerk of schroeven).

Bij neuralgische amyotrofie (NA) kunnen er verspreid over meerdere zenuwen en plexus verdikkingen worden gezien (toename zenuwdikte tov referentiepopulatie of niet aangedane zijde) en/of focale constricties [26-32]. Deze verdikkingen kunnen ook in latere fase nog aanwezig blijven, ondanks het mono-fasische karakter van NA, dus niet alleen processen van inflammatie/oedeem zullen hierbij een rol spelen maar mogelijk ook axonale degeneratie en bindweefselresponsen zoals fibrose. De constricties lijken daarentegen te berusten op verklevingen van fasciculaire structuren binnenin de zenuw waardoor soms zelfs torsie ontstaat. Prospectief onderzoek zal moeten uitwijzen of deze constricties daadwerkelijk samenhangen met minder gunstige prognose en of chirurgisch opheffen hiervan het herstel positief kan beïnvloeden. Tenslotte kan bij NA ook diafragma zwakte ontstaan door betrokkenheid van n. phrenicus (<10%), hetgeen ook met echografie in kaart te brengen is [33].

Voor polyneuropathieën zijn er inmiddels ook meerdere ziekte-specifieke afkapwaarden en scoringssystemen beschreven [34-50], al dient de toepassing hiervan altijd in de klinische context te gebeuren. Zenuwechografie zal het EMG niet gaan vervangen bij deze groep, daarnaast is het ook niet mogelijk om verlies van axonen met echo aan te tonen (hetgeen de basis vormt voor diagnose van de meest gangbare vormen van polyneuropathie). Zenuwechografie leent zich in de context van polyneuropathieën, vooral om mogelijk sneller en patiëntvriendelijker bepaalde groepen te identificeren (niet om definitieve diagnose te maken), zoals screening op chronisch inflammatoire en erfelijk demyeliniserende neuropathieën.

In de subsecties worden een aantal ziekte-specifieke afkapwaardes meer in detail besproken: CTS, ulnaropathie, peroneus neuropathie en tarsaal tunnel syndroom (TTS). Tot slot is bij toepassen van ziekte-specifieke afkapwaarden goed te beseffen dat de betrouwbaarheid van de echografische metingen in grote armzenuwen betrouwbaarder is dan been- en sensibele zenuwen, plexus brachialis [5, 51-56].

Referenties

  1. Beekman, R. and L.H. Visser, Sonography in the diagnosis of carpal tunnel syndrome: a critical review of the literature. Muscle Nerve, 2003. 27(1): p. 26-33.
  2. Visser, L.H., M.H. Smidt, and M.L. Lee, High-resolution sonography versus EMG in the diagnosis of carpal tunnel syndrome. J Neurol Neurosurg Psychiatry, 2008. 79(1): p. 63-7.
  3. Hobson-Webb, L.D., et al., The ultrasonographic wrist-to-forearm median nerve area ratio in carpal tunnel syndrome. Clin Neurophysiol, 2008. 119(6): p. 1353-7.
  4. Padua, L., et al., Carpal tunnel syndrome: ultrasound, neurophysiology, clinical and patient-oriented assessment. Clin Neurophysiol, 2008. 119(9): p. 2064-9.
  5. Kluge, S., et al., Inter- and intraobserver reliability of predefined diagnostic levels in high-resolution sonography of the carpal tunnel syndrome – a validation study on healthy volunteers. Ultraschall Med, 2010. 31(1): p. 43-7.
  6. Roll, S.C., J. Case-Smith, and K.D. Evans, Diagnostic accuracy of ultrasonography vs. electromyography in carpal tunnel syndrome: a systematic review of literature. Ultrasound Med Biol, 2011. 37(10): p. 1539-53
  7. Cartwright, M.S., et al., Evidence-based guideline: neuromuscular ultrasound for the diagnosis of carpal tunnel syndrome. Muscle Nerve, 2012. 46(2): p. 287-93.
  8. Vanderschueren, G.A., V.E. Meys, and R. Beekman, Doppler sonography for the diagnosis of carpal tunnel syndrome: a critical review. Muscle Nerve, 2014. 50(2): p. 159-63.
  9. Csillik, A., et al., The significance of ultrasonographic carpal tunnel outlet measurements in the diagnosis of carpal tunnel syndrome. Clin Neurophysiol, 2016. 127(12): p. 3516-3523.
  10. Beekman, R., et al., Clinical, electrodiagnostic, and sonographic studies in ulnar neuropathy at the elbow. Muscle Nerve, 2004. 30(2): p. 202-8.
  11. Beekman, R., et al., Diagnostic value of high-resolution sonography in ulnar neuropathy at the elbow. Neurology, 2004. 62(5): p. 767-73.
  12. Beekman, R., L.H. Visser, and W.I. Verhagen, Ultrasonography in ulnar neuropathy at the elbow: a critical review. Muscle Nerve, 2011. 43(5): p. 627-35.
  13. Pompe, S.M. and R. Beekman, Which ultrasonographic measure has the upper hand in ulnar neuropathy at the elbow? Clin Neurophysiol, 2013. 124(1): p. 190-6.
  14. Scheidl, E., et al., Ultrasonography of ulnar neuropathy at the elbow: axonal involvement leads to greater nerve swelling than demyelinating nerve lesion. Clin Neurophysiol, 2013. 124(3): p. 619-25.
  15. Omejec, G., T. Zgur, and S. Podnar, Diagnostic accuracy of ultrasonographic and nerve conduction studies in ulnar neuropathy at the elbow. Clin Neurophysiol, 2015. 126(9): p. 1797-804.
  16. Visser, L.H., et al., Diagnostic value of high-resolution sonography in common fibular neuropathy at the fibular head. Muscle Nerve, 2013. 48(2): p. 171-8.
  17. Visser, L.H., High-resolution sonography of the common peroneal nerve: detection of intraneural ganglia. Neurology, 2006. 67(8): p. 1473-5.
  18. Tsukamoto, H., et al., Ultrasound and neurophysiological correlation in common fibular nerve conduction block at fibular head. Clin Neurophysiol, 2014. 125(7): p. 1491-5.
  19. Visser, L.H. and H.S. Goedee, The relation between nerve morphology detected by sonography and electrodiagnostic findings. Clin Neurophysiol, 2014. 125(7): p. 1293-4.
  20. Tawfik, E.A., F.O. Walker, and M.S. Cartwright, Neuromuscular ultrasound of cranial nerves. J Clin Neurol, 2015. 11(2): p. 109-21.
  21. Martinoli, C., et al., Brachial plexus and nerves about the shoulder. Semin Musculoskelet Radiol, 2010. 14(5): p. 523-46.
  22. Wegscheider, H., et al., High-resolution ultrasonography of the normal extratemporal facial nerve. Eur Arch Otorhinolaryngol, 2018. 275(1): p. 293-299.
  23. Won, S.J., et al., Reference values for nerve ultrasonography in the upper extremity. Muscle Nerve, 2013. 47(6): p. 864-71.
  24. Matsota, P.K., et al., Ultrasound imaging of the musculocutaneous nerve of infants, preschool children, and school children. J Anesth, 2015. 29(5): p. 790-3.
  25. Cummings, K.W., et al., Cross-sectional Imaging Anatomy and Pathologic Conditions Affecting Thoracic Nerves. Radiographics, 2017. 37(1): p. 73-92.
  26. Abraham, A., et al., Peripheral Nerve Ultrasound Imaging Shows Enlargement of Peripheral Nerves Outside the Brachial Plexus in Neuralgic Amyotrophy. J Clin Neurophysiol, 2016. 33(5): p. e31-e33.
  27. ArAnyi, Z., et al., Ultrasonography in neuralgic amyotrophy: Sensitivity, spectrum of findings, and clinical correlations. Muscle Nerve, 2017. 56(6): p. 1054-1062.
  28. Decard, B.F., et al., Hepatitis-E virus associated neuralgic amyotrophy with sustained plexus brachialis swelling visualized by high-resolution ultrasound. J Neurol Sci, 2015. 351(1-2): p. 208-210.
  29. Aranyi, Z., et al., Ultrasonographic identification of nerve pathology in neuralgic amyotrophy: Enlargement, constriction, fascicular entwinement, and torsion. Muscle Nerve, 2015. 52(4): p. 503-11.
  30. Landau, M.E., et al., Neuralgic amyotrophy manifested by severe axillary mononeuropathy limited only to the anterior branch. Muscle Nerve, 2015. 52(1): p. 143-5.
  31. Van Rosmalen, M., et al., Ultrasound of peripheral nerves in neuralgic amyotrophy. Muscle Nerve, 2018.
  32. Kele, H. and M. Kaps, Fascicular thickening of the median nerve detected by sonography in an anterior interosseous syndrome as a brachial plexus neuritis. Clin Neurophysiol, 2014. 125(4): p. 861-863.
  33. van Alfen, N., et al., Phrenic neuropathy and diaphragm dysfunction in neuralgic amyotrophy. Neurology, 2018.
  34. Goedee, H.S., et al., High resolution sonography in the evaluation of the peripheral nervous system in polyneuropathy–a review of the literature. Eur J Neurol, 2013. 20(10): p. 1342-51.
  35. Goedee, H.S., G.J. Brekelmans, and L.H. Visser, Multifocal enlargement and increased vascularization of peripheral nerves detected by sonography in CIDP: a pilot study. Clin Neurophysiol, 2014. 125(1): p. 154-9.
  36. Goedee, S.H., et al., Distinctive patterns of sonographic nerve enlargement in Charcot-Marie-Tooth type 1A and hereditary neuropathy with pressure palsies. Clin Neurophysiol, 2015. 126(7): p. 1413-20.
  37. Goedee, H.S., et al., Nerve sonography to detect peripheral nerve involvement in vasculitis syndromes. Neurology: Clinical Practice, 2016. 6(4): p. 293-303.
  38. Goedee, H.S., et al., Diagnostic value of sonography in treatment-naive chronic inflammatory neuropathies. Neurology, 2016.
  39. Goedee, H.S., et al., A comparative study of brachial plexus sonography and magnetic resonance imaging in chronic inflammatory demyelinating neuropathy and multifocal motor neuropathy. Eur J Neurol, 2017. 24(10): p. 1307-1313.
  40. Telleman, J.A., et al., Nerve ultrasound in polyneuropathies. Muscle Nerve, 2018. 57(5): p. 716-728.
  41. Padua, L., et al., Intra- and internerve cross-sectional area variability: new ultrasound measures. Muscle Nerve, 2012. 45(5): p. 730-3.
  42. Kerasnoudis, A., et al., Intra- and internerve cross-sectional area variability: new ultrasound measures. Muscle Nerve, 2013. 47(1): p. 146-7.
  43. Grimm, A., et al., Peripheral nerve ultrasound scoring systems: benchmarking and comparative analysis. J Neurol, 2016.
  44. Grimm, A., et al., Ultrasound pattern sum score, homogeneity score and regional nerve enlargement index for differentiation of demyelinating inflammatory and hereditary neuropathies. Clin Neurophysiol, 2016. 127(7): p. 2618-24.
  45. Padua, L., et al., Heterogeneity of root and nerve ultrasound pattern in CIDP patients. Clin Neurophysiol, 2014. 125(1): p. 160-5.
  46. Kerasnoudis, A., et al., Nerve ultrasound score in distinguishing chronic from acute inflammatory demyelinating polyneuropathy. Clin Neurophysiol, 2014. 125(3): p. 635-41.
  47. Scheidl, E., et al., Different patterns of nerve enlargement in polyneuropathy subtypes as detected by ultrasonography. Ultrasound Med Biol, 2014. 40(6): p. 1138-45.
  48. Kerasnoudis, A., et al., Bochum ultrasound score versus clinical and electrophysiological parameters in distinguishing acute-onset chronic from acute inflammatory demyelinating polyneuropathy. Muscle Nerve, 2015. 51(6): p. 846-52.
  49. Grimm, A., et al., Nerve ultrasound for differentiation between amyotrophic lateral sclerosis and multifocal motor neuropathy. J Neurol, 2015. 262(4): p. 870-80.
  50. Grimm, A., et al., The Ultrasound pattern sum score – UPSS. A new method to differentiate acute and subacute neuropathies using ultrasound of the peripheral nerves. Clin Neurophysiol, 2015. 126(11): p. 2216-25.
  51. Aleman, L., et al., Reproducibility of sonographic measurements of the median nerve. J Ultrasound Med, 2008. 27(2): p. 193-7.
  52. Alshami, A.M., et al., Reliability and size of the measurement error when determining the cross-sectional area of the tibial nerve at the tarsal tunnel with ultrasonography. Ultrasound Med Biol, 2009. 35(7): p. 1098-102.
  53. Impink, B.G., et al., Repeatability of ultrasonographic median nerve measures. Muscle Nerve, 2010. 41(6): p. 767-73.
  54. Tagliafico, A., et al., Reliability of side-to-side ultrasound cross-sectional area measurements of lower extremity nerves in healthy subjects. Muscle Nerve, 2012. 46(5): p. 717-22.
  55. Cartwright, M.S., et al., Validity and reliability of nerve and muscle ultrasound. Muscle Nerve, 2013. 47(4): p. 515-21.
  56. Garcia-Santibanez, R., et al., Nerve ultrasound reliability of upper limbs: Effects of examiner training. Muscle Nerve, 2018. 57(2): p. 189-192.